Hoe een logopediste de cursus NTTT ervaren heeft...

De communicatieve en contactuele ontwikkeling van kinderen boeit mij al tijden en om dat te stimuleren wil ik zo dicht mogelijk bij de alledaagse en spontane situatie blijven. Tijdens een cursus, Narratieve Taal Teken Therapie, heb ik weer nieuwe inzichten gekregen.
Hoe leert een kind een taal, communicatie en contact maken? De directe verzorger(s) initieren contact en reageren op het kind. Ouder en kind praten zo binnen het hier en nu. De directe ervaring nodigt uit tot benoemen, iets vragen (mag ik dat? of wat is dat?). In contact met derden zal in eerste instantie de ouder vertellen over wat ouder en kind hebben meegemaakt. Later zal de ouder steeds meer het kind de gelegenheid geven om te vertellen. "vertel maar eens waar we geweest zijn". Zo leert het kind ook buiten het hier-en-nu vertellen. En dit vertellen is uitgangspunt van de Narratieve Taal Teken Therapie. Tijdens NTTT tekent een kind een ervaring, het kind maakt een verhaal (narratie) van dat wat het meegemaakt heeft. De therapeut helpt het kind door de juiste vragen te stellen, bijvoorbeeld door structuur aan te brengen in een verhaal van een kind dat van de hak op de tak springt. Ook emoties en verlangens worden benoemd en hoe anderen zich voelden op het moment dat er iets gebeurde. Hierdoor kan het kind zowel contact met zichzelf maken als met de ander die er ook bij was. Dit zijn twee voorbeelden, maar het werkt op nog veel meer onderdelen van de taal- en communicatieve ontwikkeling. Het fijne ook van de therapie is dat er al tekenend en vertellend alle aandacht is voor de taal- en communicatieve vaardigheden van het kind en voor het kind zelf. Kinderen moeten dan ook niet oefenen, ze willen thuis pappa en mamma vertellen en tekenen wat ze meegemaakt hebben. En de ouders krijgen een kijkje in het innerlijk van hun kind. Op die manier kan er nog veel meer verbeteren dan alleen de taal en de communicatie.

Jaren geleden was ik al eens begonnenaan het boek van Martine Delfos: "Luister je wel naar mij?", maar ik legde het telkens weer weg en kwam er niet door heen. Het boek irriteerde mij op een bepaalde manier. Gelukkig heb ik het nu weer ontdekt en ja zit ik 's avonds met een goed boek op de bank. En nu ik op deze vrije donderdag zelfs kan lezen, snap ik opeens waarom ik er nu aan toe ben.

Eind maart deed ik de cursus Narratieve Taal Teken Therapie en nu teken ik met kinderen tijdens de logopedische behandeling. De kinderen tekenen wat ze meegemaakt hebben en vertellen erbij over alledaagse dingen (zie mijn blog taal en teken) en dat werkt op meedere manieren, maar dat is voor een andere keer. Als logopedist (en moeder) heb ik altijd graag naar kinderen, maar op een enkele sessie na, was dat luisteren niet het belangrijkste. Ik heb heel wat verhalen gehoord van kinderen, veel geluisterd naar fantasie-verhalen, kleine en grote ervaringen, vragen over van alles en nog wat, maar daarnaast gingen we oefenen, trainen van woorden, klanken, zinnen. Vaak met humor en in een prettige sfeer, maar oefenen was het. Nu is er ruimte, veel ruimte voor een gesprek en nu komen dus de inzichten van Martine Delfos uiteindelijk heel goed van pas. En in alle bescheidenheid vraag ik me af: "luister ik wel naar het kind?".
(F.Felix)

Hoe een ouder(s) de NTTT hebben ervaren ...

Verslag van de taalbehandeling van RIK,

een jongen met een Autisme Spectrum Stoornis (ASS) volgens de Narratieve Taal-Teken-Therapie
 
Taalonderzoek
Mijn naam is Mieke en ongeveer een jaar geleden kwam ik met mijn zoon Rik voor een taaltest bij Claudia. Na deze test was het wel heel duidelijk hoe weinig hij van zijn gedachten naar buiten toe bracht. Het koste mij dan ook erg veel moeite om bij hem na te gaan wat er dagelijks gebeurde. Als er bij voorbeeld op school iets gebeurde kon het zomaar zo zijn dat hij dit pas na drie maanden kon vertellen. Vooral over zijn eigen emoties praten was heel moeilijk voor Rik.

Taalbehandeling
Claudia is toen met hem aan de slag gegaan en door middel van tekenen kon hij steeds meer vertellen. Ik merkte ook dat hij het best fijn vond om duidelijk te maken wat er nou was. Hij verwerkte bij Claudia ook een aantal, dat hij vroeger had mee gemaakt.

Toepassen thuis
Ik observeerde hem en Claudia hierbij. Zo ben ik zelf voorzichtig begonnen om dit thuis ook toe te passen. En dit lukte steeds beter door de aanwijzingen die Claudia mij gaf.

Resultaat
Nu lukt het me om als er iets gebeurt dit samen met Rik op dezelfde dag uit zijn hoofd te krijgen.  We beginnen dan bij het begin en door middel van tekenen en praten zetten we alles op een rij. Ik heb op deze manier ook op school kunnen helpen en voor Rik kunnen we zo alles een plek geven en dan hoeft hij het niet meer in zijn hoofd te houden.

Hij is nu veel minder gefrustreerd en sneller tot kalmte te krijgen. De taaltherapie heeft zeker bijgedragen aan een betere omgang met Rik en rust in huis en in zijn hoofd.




Narratieve Taal-Teken-Therapie 100 kilometer van huis.

Even voorstellen
Mijn naam is Maartje, ik ben getrouwd met David en we hebben 2 dochters, Quirine en Plien. Quirine is een leuke spontane meid en is zonder al te veel moeilijkheden opgegroeid tot een tiener. Na twee en half jaar kreeg zij een zusje waar het allemaal minder zorgeloos is verlopen. Hieronder zal ik ga haar levensstart kort beschrijven.

Start
De bevalling ging eigenlijk bijna net zo moeizaam als bij Quirine en eindigde uiteindelijk met een keizersnede. Nog in het ziekenhuis, bleek de borstvoeding maar moeilijk op gang te komen. Ook was Plien erg onrustig en ze was tot acht weken een huilbaby. Ook met flesvoeding ging het niet veel beter: veel krampjes en obstipatie waar uiteindelijk pas met medicijnen wat verbetering in kwam. Na drie maanden boog de groeicurve af en uiteindelijk bleek er sprake te zijn van een enorme groeiachterstand. Het consultatiebureau hield zich bezig met het testen van haar gehoor, lengte en gewicht. Ieder consult eindigde met veel tranen, al kreeg ik geregeld de opmerking dat ik daar erg goed mee overweg kon.

Gehoor & taalontwikkeling
Plien bleef erg verkouden en na twee jaar zijn we doorgestuurd naar de KNOafdeling van een ziekenhuis in de buurt. En daar werd al snel geconcludeerd dat Plien buisjes nodig had. Na deze ingreep en zelfs na een tweede poging werd de situatie niet beter. Uiteindelijk werd geconstateerd dat er vermoedelijk al een ernstige gehoorverlies was sinds de geboorte. Door middel van gehoortoestellen is dit verholpen en de spraak kwam in een treinvaart op gang: binnen drie maanden sprak Plien in complete zinnen in plaats van losse kreten. Ze was echter nog steeds vaak verkouden en had vaak een lichte verhoging maar ons leventje kabbelde door.

Fysiotherapie & Logopedie
In de tussentijd had zij met behulp van kinder-fysiotherapie geleerd om te zitten en later om te lopen; we hadden ook veel logopedie gevolgd om het volume met praten te doseren en om de mondmotoriek te verbeteren. Plien kon nu praten, maar de communicatie ging nog moeizaam. De miscommunicatie leidde vaak tot grote frustraties in ieder gezinslid.

School
Plien ging met drie jaar naar de peuterspeelzaal. Het viel ons steeds meer op dat ze te klein was voor haar leeftijd, maar de omgeving zag haar veelal als een vrolijk poppetje. Dat nam alle aandacht. Verstoord waak- en slaapritme.
Tot drie en half heeft Plien nachten niet doorgeslapen waardoor ik en mijn man David oververmoeidheid raakten , Dit uitte zich in allerlei vervelende symptomen van oververmoeidheid, zoals een verhoogde prikkelbaarheid en geagiteerdheid. Kortom: we waren snel aangebrand! Uiteindelijk heeft David zelfs een burnout gekregen.

Medische hulp
In de kleuterjaren is Plien geholpen aan haar ogen omdat zij erg scheel (naar binnen) keek. Ik ging met haar ook nog geregeld naar de dokter voor antibiotica, maar de situatie thuis dreigde uit de hand te lopen waardoor we Jeugdzorg belde. Deze verwees ons naar de Riethorst in Ede omdat het om een kind ging met gehoorproblemen. Als snel kregen we gelukkig gezinshulp in huis. We werden geconfronteerd met eindeloze intakegesprekken van in totaal vijf uur, omdat iedereen maar niet wist wat er allemaal mis zou kunnen zijn. Is Plien autistisch? Maar waarom groeit ze dan niet, waarom is ze zo angstig en druk en is ze zo vaak ziek.....??? Ook bij de Riethorst konden ze eigenlijk nog geen antwoord geven; zij stuurden ons door naar Curium-LUMC in Oegstgeest, Onderzoeksvcentrum voor Kinder- en Jeugdpsychiatrie, naar de toenmalige Vlier, Afdeling voor dove- en slehcthorende kinderen met een psychatrische stoornis. (De Vlier is inmiddels helaas opgeheven).

Genetisch onderzoek
Daar werden we weer op gesprek gevraagd en daar moest alles weer besproken worden. Alles wat er in die afgelopen vijf jaar was gebeurd. Ze konden na al die gesprekken en aanvullende onderzoeken niet stellen dat er bij Plien sprake was van een vorm van autisme; wel zagen ze dat er iets lichamelijks afwijkend was , en dat het dus belangrijk was dat er goed naar lichamelijke aspecten van haar totale groei werd gekeken. De kinderarts is niet veel later Plien gaan onderzoeken en hoorde naast alle symptomen die zij zag, ook nog een hartruisje. Dat sloeg in als een bom, want tot dan toe was het allemaal wel lastig maar niet ernstig. Iedereen in onze omgeving schrok ervan. Met spoed werd alles nagekeken en ook werd besloten om haar bloed na te kijken. Bij zoveel symptomen zou er ook iets genetisch niet in orde kunnen zijn. Omdat Plien een groeiachterstand had is er toen ook een handfoto genomen. Met het hart was het prima, een functionele ruis noemen ze dat. En toen was het wachten op de uitslag van het genetische onderzoek: Het telefoontje kwam en de uitslag was Turnersyndroom (http://nl.wikipedia.org/wiki/Syndroom_van_Turner).

Turnersyndroom
Dit was een enorme opluchting, naast dat het ook weer een schrik was. Maar veel symptomen konden worden teruggevoerd op een genetische afwijking, en dit gaf een enorme rust bij mij en mijn man omdat we nu zeker wisten dat er echt iets aan de hand was.

Taal & communicatie
Wij voerden nog meer begeleidingsgesprekken en bespraken hoe het allemaal thuis ging en op school. In eerste instantie ging het allemaal prima, maar doordat men ging doorvragen kwamen we toch telkens uit op de hardnekkige taal- en communicatie problemen. We werden toen doorverwezen naar de Klinisch Linguïïste Claudia Blankenstijn.

Narratieve Taal-Teken-Therapie
De eerste keer dat ik daar kwam was dat voor een taalonderzoek en wat er gebeurde was dat Claudia aan Plien vragen stelde over allerlei dagelijkse dingen en of Plien wilde tekenen over hoe ze dat allemaal bedoelde. Het duurde ruim een uur en zelf zag ik niet echt een vorm van onderzoek gebeuren. Wist ik veel. Kort daarop startten we met de Narratieve Taal-Teken-Therapie. De eerste tekeningen die kan ik me kan herinneren als de dag van gisteren, waar Plien vertelde over haar kinderfeestje, welke kleren ze aan had en waar ze was toen het feest in volle gang was. Ze vertelde en vertelde, maar ging in mijn beleving van de hak op de tak.....en ik wilde haar corrigeren want het was anders, allemaal anders dan hoe zij dat getekend had.

Verhaallijn
Ik was erg gefrustreerd en zag allemaal verhalen ontstaan die in mijn ogen niet klopte....
In de maanden erna leerde ik door naar mijn kind te luisteren en doordat er soms doorgevraagd moet worden om op een verhaallijn uit te komen. En ik leerde hoe belangrijk het is om juist bij sommige gebeurtenissen een langere tijd stil te staan om alles wat het kind belangrijk vindt goed mee te kunnen horen en zien. Als je stilstaat, dan ga je pas vooruit! Na een aantal keer leek ik het te begrijpen, maar werd ik soms weer te enthousiast en bleek ik vaak 'over' Plien heen te praten, waardoor er nog steeds geen communicatie was.

Uitleg over taal en narratieve taalontwikkeling
Met heel veel handvatten en schematische tekeningen werd ik wegwijs in hoe het allemaal in de toekomst aan te pakken. Iedere zes weken reden we 100 kilometer naar Oegstgeest om dan weer op een liefdevolle manier duidelijk te krijgen om het de volgende keer toch misschien anders aan te pakken:
langzaam praten
aansluiten op wat je kind zegt
aansluiten op wat je kind tekent
geen haast hebben
geduld hebben
niet je eigen verhaal kwijt willen
niet over het hoofd van je kind heen praten

Talig spiegelen
- herhalen wat je kind zegt
aanvullen wat je kind zegt
uitbreiden wat je kind zegt

Resultaat NTTT
Nu ruim twee jaar later kan ik Plien heel veel zaken duidelijk maken, zij kan een kort verhaal over een eigen ervaring vertellen, We hebben veel plezier samen, en het praten en vertellen is erg leuk om te doen! Zij kan mij nu ook duidelijk maken wat zij niet begrijpt. Dit is ook erg belangrijk voor kinderen die door hun taal- en communicatieproblemen vaak miscommunicatie met hun omgeving ervaren; zij begrijpen vaak niet wat iemand ander zegt. Daarover nog een volgend voorbeeld.

Vraagring
In een van de sessies had ik Claudia verteld dat Plien haar woordenschat was getest en ze een sterk wisselend beeld liet zien. Ze kon wel vertellen dat er een overeenkomst is tussen ijs en stoom, maar ze vertelde niet duidelijk wat een baard was. En mijn vraag was wanneer weet ik nou welke 'simpele' woorden zij niet kent. Toen begon Claudia te tekenen, dat ze Plien wel een vraagring zou willen geven, een die haar eraan zou herinneren als ze een woord niet kent dan ook direct te vragen naar de betekenis. Er werd ondertussen een prachtige ring getekend op een A4tje en we praatten zo nog een aantal minuten verder. De tekening ging in de map en de dagen erna vroeg Plien heel geregeld naar de eenvoudigste woorden...en bedacht me dat ik zo'n kans niet moet laten schieten. Ik heb toen op een woensdagmiddag verschillende juweliers in de buurt gebeld en gevraagd of ze kinderringen hadden waarop een vraagteken gegraveerd zou kunnen worden. Na een aantal telefoontjes had ik er een gevonden en niet veel later stonden we in de winkel. Ik heb toen de ring aan Plien gegeven met de mededeling dat ie voorlopig niet meer af hoefde en er nog een heleboel vragen inzitten. Weer bij Claudia vertelde Plien dat de ring al wat dunner was geworden omdat ze al zoveel gevraagd had.....Zo trots!

Tot slot
Inmiddels zijn we op de goede weg: we kunnen steeds beter vertellen en schrijven (!) over onze eigen ervaringen, en dat geldt niet alleen voor Plien. We kunnen ook steeds beter met woorden onderhandelen en wij als ouders kunnen de kinderen ook steeds beter met woorden instrueren en ondersteunen. Eindelijk kunnen we ons bezig gaan houden met de leuke zaken van het leven! En vertellen aan elkaar is in onze familie nu FUN!!!!





Ego-dokument van een taalbehandeling met de Narratieve Taal-Teken-Therapie van een moeder met haar zoon met ASS

Tijdens een van de vele gesprekken in het Curium-LUMC zei een meneer tegen mij waarom ga je niet naar een logopediste toe want wij vinden dat D-J erg nasaal praat en kinderlijk. Hij rade mij aan om contact op te nemen met Dr. C.J.K. Blankenstijn, een vrouw gespecialiseerd in de taal- en communicatieproblemen van kinderen met een psychiatrische stoornis. Mijn eerste gedachten was weer een nieuw poppetje die ze uit een blik trekken. Maar goed ik had ondertussen wel geleerd: alles proberen! En je kan altijd nog afhaken, toch? Dus wij naar Claudia. Nu dat was feest voor D-J. Hij rolde letterlijk haar kantoor binnen. Hij deed zijn favoriete act, en gedroeg zich als clowntje. Tot grote, maar dan ook hele grote ergernis van mijn kant hoor, maar Claudia kon daar goed mee omgaan. Zij heeft D-J geleerd dat andere mensen dit raar vinden. Dat als je gek doet de meeste mensen dan niet met je om willen gaan. Zij heeft D-J vooral geleerd dat als je zelf luistert en normaal praat met mensen dat dan een fijn gesprek kan ontstaan.
Claudia ging vol energie aan de slag met D-J. Ik dacht er het mijne van, maar ik heb veel geleerd in de loop der jaren dat je niet meteen moet afhaken en alles moet proberen. En het de kans moet geven. Oke, dus wij elke week naar Claudia, die ook met veel geduld met D-J aan de slag ging. Omdat D-J het moeilijk vond om een gesprek aan te gaan en om goed te communiceren, is Claudia met D-J aan de slag gegaan via tekeningen op papier. Dit omzo een verteld en getekend verhaal te maken van zijn eigen ervaring. Vertellen en erbij tekenen wat je vertelt. Bijvoorbeeld van iets wat hij had mee gemaakt die week b.v school, thuis bij zijn vader enz. enz. Dit ging erg stroef in het begin. D-J viel steeds terug in zijn kinderlijke clowntjes gedrag. Hij kon niks zeggen, en wist de woorden niet, of de zinnen niet. Hij liet heel veel informatie weg. Ik weet wel zeker dat Claudia aan mij zag dat ik er niet veel van begreep, dus een gesprek met Claudia zonder DJ. Die gesprekken alleen met Claudia – ik heb er natuurlijk meerdere gehad - waren voor mij een wijze les. Mij werd tijdens deze gesprekken duidelijk dat er veel meer in D-J zit dan dat ik zag. Omdat er gewoon iemand moet zijn die je leert naar je kind te kijken en te luisteren. En dat het heel belangrijk is om je kind de ruimte te geven om te vertellen. Je bent zo gewend om in een cirkel te leven.
Claudia maak te mij duidelijk hoe bijzonder D-J als mens en persoon is. We zijn nu ongeveer 2 jaar bij Claudia met soms een pauze van wegen privé dingen. De verandering die D-J heeft door gemaakt is heel bijzonder.
Hij is een heel ander kind geworden en communiceert nu talig als een jongen van zijn eigen leeftijd. Hij kan gewoon in woorden, en goede zinnen vertellen over zijn eigen levenservaringen. Communiceren is zo belangrijk voor een mens, of je nou een autist bent of een gewoon mens. Je moet je gevoelens, je wensen, je gedachten kunnen uiten tegen je vrienden, partner en zeker ook tegen jezelf, anders stik je in je lijf.
Je kan nu goed met hem praten, hij vertelt nu duidelijk wat hij wil en bedoelt. En natuurlijk - gelukkig wil ik zeggen - heeft hij zijn grapjes en veel gevoel voor humor niet verloren heeft, want humor heeft D-J. Claudia heeft D-J geleerd dat humor mag. Grapjes maken ook, maar wel wanneer de gelegenheid dat toelaat. Want D-J is humor, grapjes, grollen en lekker dollen. Maar hij heeft bij Claudia geleerd dat het fijn is te communiceren met woorden om zo begrepen te kunnen worden. Dat de persoon waar hij mee praat het fijn vindt om naar hem te luisteren. Dat als hij informatief en duidelijk is, er een fijn gesprek kan plaats vinden. Hij heeft zich heel erg taalontwikkeld, en praat graag over allerlei dingen. Hij is hierdoor een veel gelukkigere zoon, en ik een veel gelukkigere moeder. Samen hebben wij heerlijke gesprekken over van alles en nog wat. En ik heb geleerd om goed te luisteren en duidelijk te zijn naar D-J.
Heb geleerd dat autisme eigenlijk een gave is. Misschien zeg ik dit raar. Maar autistische mensen zijn allemaal uniek. Heel veel kun je uit deze mensen halen, als je er maar op tijd voor openstelt. En ben erg dankbaar dat ik nu anders naar Dirk-Jan kan en mag kijken. En mijn advies is: Schaam je niet voor je kind, er is zoveel uit te halen. Zeker als het om taal en communicatie gaat. Gespreksstof te over!!!
Een verhaal van een trotse moeder